Quế Trà Bồng – Đặc sản thiên nhiên đậm đà bản sắc Việt

Từ hàng nghìn năm nay, người Kor ở Trà Bồng coi cây quế là cây trồng truyền thống, gắn bó với đời sống của họ như máu thịt, dù trải qua bao nỗi thăng trầm.

Quế Trà Bồng là một trong 8 đặc sản Việt Nam xác lập kỷ lục châu Á

Sinh sống trên vùng núi non hiểm trở, dốc đứng, thung lũng sâu, từ xa xưa người Kor đã trồng được quế là một loại cây trồng độc đáo, trở thành đặc sản nổi tiếng cho vùng đất này. Vỏ cây quế trong y học phương Đông xem như một phương thuốc chữa bệnh, một thứ “thần dược”.

Vào khoảng tháng 11, tháng 12 hàng năm, những cây quế tốt nhất được chọn lấy hạt để làm giống. Cây giống phát triển sau từ 10 đến 12 tháng là có thể trồng được. Hàng năm có hai đợt thu hoạch quế. Đợt một bắt đầu từ tháng 2 đến tháng 3 và đợt thứ hai từ tháng 7 đến tháng 8 âm lịch. Theo kinh nghiệm của người Kor, thu hoạch vào thời điểm này thì quế dễ lột vỏ và cho hàm lượng tinh dầu nhiều hơn cả.

Vỏ quế được chia thành 5 loại theo chất lượng, gồm: quế Tam Sơn, là loại cây quế lâu năm, có vỏ dày đến 5 ly; quế Ống dày từ 2 đến 3 ly và dài 0,6m; quế Xô có độ dày như quế ống nhưng chiều dài ngắn hơn; quế Chi (tức quế nhánh); và loại quế vụn, nát. 

Nhờ chứa hàm lượng tinh dầu cao và đặc biệt rất thơm mà các loại quế ở nơi khác không có được, quế Trà Bồng được đánh giá là nguồn hương liệu, dược liệu quý được nhiều người ưa chuộng. Bên cạnh đó, với hương thơm dễ chịu, gỗ quế còn chế tác thành đồ thủ công mỹ nghệ như khay, ấm, chén, hộp đựng tăm, nhang...

Nhận thấy tiềm năng phát triển cũng như giá trị mà cây quế đem lại, sau nhiều năm khảo sát khoanh vùng nguyên liệu, năm 2007, Công ty TNHH Hương Quế Trà Bồng được thành lập với mục tiêu đem đặc sản nổi tiếng của địa phương đến với người tiêu dùng cả nước.

Chia sẻ với phóng viên, bà Trần Thị Hạ, đại diện Công ty Hương Quế Trà Bồng cho biết: “Quế Trà Bồng của chúng tôi được tiêu thụ nhiều nơi và được nhiều khách hàng ưa chuộng. Ngoài sản phẩm mỹ nghệ thủ công, công ty còn có các sản phẩm về quế như hương quế, nụ quế, bột quế, đế lót giày quế… Quế Trà Bồng là đặc sản nổi tiếng của Việt Nam được người tiêu dùng trong nước rất ưa chuộng”.

Với diện tích trồng gần 1.300 héc ta, huyện Trà Bồng được xem là thủ phủ của cây quế Quảng Ngãi. Vùng nguyên liệu tập trung nhiều nhất tại các xã Trà Thủy, Trà Sơn, Trà Lâm và Trà Hiệp. Mỗi năm cung cấp 600 tấn vỏ quế chế biến tinh dầu và mặt hàng thủ công.

Theo bà Trần Thị Hạ, những năm gần đây, ngành chức năng tỉnh Quảng Ngãi luôn tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp trên địa bàn xây dựng cơ sở thu mua quế, đồng thời xây dựng các nhà máy chế biến tinh dầu quế để khai thác triệt để giá trị của giống cây quý này. Bên cạnh đó, việc phát triển cây quế cũng giúp bà con nơi đây xóa đói giảm nghèo. Nhờ vậy, hàng trăm hộ gia đình ở Trà Bồng cải thiện và nâng cao cuộc sống tốt hơn: “Nguồn nguyên liệu là công ty đứng ra thu mua của người dân, người Kor mang từ trên rừng xuống bán. Những năm qua, chúng tôi đã tạo điều kiện công ăn việc làm cho nhiều lao động địa phương ở thị trấn Trà Xuân, huyện Trà Bồng. Tới mùa vụ công ty có thể thuê tới 50-60 người, tùy theo lượng hàng mình làm”. 

Y học hiện đại đã chỉ ra rằng: sâm, nhung, quế, phụ là 4 vị thuốc quý, cấp cứu cho người. Trong đó, quế là một dược liệu thiên nhiên vô cùng quan trọng.

Không chỉ dùng để làm gia vị chế biến món ăn, vỏ quế khô xay mịn thành bột quế còn có tác dụng giúp giảm cân, tăng cường trí nhớ, chống nhiễm khuẩn, hỗ trợ chữa trị cảm lạnh, xua tan đau nhức xương khớp, kích thích tăng tuần hoàn máu, tăng bài tiết… Tinh dầu thiên nhiên từ quế với hương thơm đặc trưng, giúp thư giãn tinh thần hiệu quả, đã trở thành sản phẩm được nhiều người ưa chuộng.

Có thể nói, cùng với các đặc sản của tỉnh Quãng Ngãi, cây quế Trà Bồng đang từng bước trở thành điểm nhấn và là quà tặng yêu thích của khách du lịch gần xa. Chính vì vậy, phát triển và nhân rộng giống quế Trà Bồng ngay từ lúc này không còn là quá sớm để thương hiệu vàng này ngày càng vươn xa.